Recensie van Jurjen K. van der Hoek op zijn weblog jurjenkvanderhoek.tumblr.com
Is het springen, is het vallen, zweven. Het is los van de grond. Een bevroren moment van nergens te zijn. Tussen hemel en aarde. In de springbeweging ligt het genot van het gewichtloos zijn. Volledig vrij. Onafhankelijk. In die ene tel. Uit jezelf kun je geen vogel zijn en verdwijnen achter de horizon. Want na de sprong, het opwaarts bewegen, trekt de aarde weer, de zwaartekracht. Laat voor even het lichaam gaan en neemt het daarna weer over. Het lichaam geeft zich over. Over aan het moment van los zijn om daarna opnieuw gebonden te worden. De extase van de transitie. Van afhankelijk naar vrij en terug. Het lijf wordt dan opgenomen door de omgeving, is er onderdeel van. Omdat het zich wil verschuilen. Los van alles maar er toch onderdeel van zijn. Niet gezien worden maar er wel zijn.
Die beleving ondervind ik in de tentoonstelling van Femke Gerestein bij Galerie Getekend. De rondgang is een innerlijke ervaring, spirituele beleving van de realiteit. Maar weet ik wat ik zie. Beschouw ik de juiste sfeer. Het is eerder het gevoel dat bij de waarneming aansluit, één wordt met de werkelijkheid. Mijn gevoel. Het willen zijn boven machten en krachten, lichtzinnig, luchtig. Volledig los van alles. In denken en zijn. Dat kan in dit moment. Dat verstijfde moment. De geconserveerde tel. Het in gedachten zweven tussen de zwarte wanden van de galerie, van compositie naar compositie.
Up, down and below. Omhoog in het springen, los van de grond. Down is het zweven, maar de aarde roept. En bij below verschuilt het lichaam zich onder struiken, tussen stenen of bedekt zich met algen. Gerestein noemt haar tentoonstelling zo: op, neer en verscholen.
Om te tekenen gebruikt ze wel haar eigen lichaam als materiaal. Ze is haar eigen model. Dat eigen lichaam is het object. Maar ze maakt geen zelfportretten, want onherkenbaar blijft ze, een ding. De foto’s van haar onbedekte lichaam vormen wel de mallen voor inspiratie en sjablonen om te bewerken. Op de computer trekt ze een raster, welk raamwerk op papier wordt overgezet, zodat ze precies weet hoeveel grijswaarde een bepaald vakje moet hebben. Ze focust op de finesse van het detail. Het resultaat is na belijning een wirwar van karakters, krommingen en strepen die met elkaar de tekening vormen. Op korte afstand lijkt het een abstracte werkelijkheid, maar doe ik een paar stappen terug dan komt de waarheid tevoorschijn.
Voor het zweven, de down, bedekt ze haar lijf met grafietpoeder als kwast die het papier bevlekt. Ze laat zich vallen, rolt over het oppervlak en staat op. Die bewegingen worden vastgelegd op het papier en waar nodig nog verder uitgewerkt. Het geeft een extra dimensie, want de dynamiek van de actie heeft uitdrukking. Ze rolt in de atmosfeer, komt los van zichzelf. Het is een meditatieve zelfbeschouwing. Een contemplatieve emotie.
Voor deze galerie, de zwarte geverfde wanden daarvan, maakte ze speciaal menshoog werk. Ik zie haar daar springen, opgaan in de sfeer en in een drieluik vrij dansen. De beweging in de atmosfeer zet de dynamiek van dit werk kracht bij. Met de hand heeft ze als ondergrond grafiet op het papier aangebracht, daarover schaduwbeelden ofwel lijfafdrukken gezet.
Bij Galerie Getekend gaat het werk van Femke Gerestein ook om het begrip below. Wanneer ik voor dat werk sta lijkt het een landschap dat op detail is uitgewerkt. Iedere steen, elk blad is breedvoerig afgebeeld. Elke kiezel en iedere nerf kan ik met de blik aanraken. Dit vergt uiterste concentratie om weer te geven en diepe aandacht om waar te nemen. Kom ik nader, verlies het grote geheel uit het oog raak ik gefascineerd door het detail. Dan komt er opeens een voet uit de chaos tevoorschijn. En een hand. Ik ontwaar de vorm van een lichaam. Daar ligt een mens in de branding, onder de vegetatie. Gerestein verdwijnt in haar werk, gaat op in de omgeving. Maar lost niet helemaal op, er blijft een handreiking, een voetspoor. Ze verstopt zich en ik tel tot tien. Beleef eerst de omgeving om daarna het lichaam daarin te ontdekken. Haar werk is een spel van vallen en opstaan. Voor zichzelf om de afdruk vast te leggen, de voetafdruk in de kunst te zetten. Voor mij om een mystieke ervaring te beleven bij haar analytische observatie. Zo snijdt het mes aan twee kanten.
Up, down and below. Tekenwerk, grafiet op papier, van Femke Gerestein bij Galerie Getekend, Stationsstraat 6 in Heerenveen. Tot en met 1 mei 2022.
Foto’s tentoonstelling: Petra van der Tuin.
